Rutenowanie

Ruten nakłada się w formie głęboko czarnych warstw, które można rozjaśniać aż do ciemnej szarości. Niezwykłe efekty uzyskuje się poprzez rutenowanie, stosując różny stopień przygotowania mechanicznego pokrywanej powierzchni metalu, na który taka powłoka jest nakładana. I tak, gdy nałożymy powłokę czarnego rutenu na powierzchnię matową, to otrzymamy jaśniejsze odcienie czerni. W skrajnym przypadku, gdy pokrywany przedmiot jest uprzednio piaskowany, uzyskujemy odcień zbliżony do koloru hartowanej stali. Kiedy pragniemy uzyskać efekt głębokiej czerni, to należy nakładać powłokę rutenu na możliwie najbardziej wypolerowaną powierzchnię.

Generalnie, powłoki czarnego rutenu nakładane na wypolerowaną powierzchnię złota dają efekt analogiczny do nałożenia czarnej emalii. W odróżnieniu jednak od znanych emalii powłoka rutenu jest tak odporna, że nie stwierdzamy mechanicznych uszkodzeń nawet po wieloletnim eksploatowaniu. Powłoka ta zabezpiecza również wszelką ornamentykę naniesioną na powierzchnię wyrobu jubilerskiego. Jest najbardziej wskazana jako pokrycie dekoracyjne metali szlachetnych.

Powłoki rutenu są niezwykle twarde (mikrotwardość do 1200 kG/mm2), odporne na ścieranie, działanie ludzkiego potu i czynników korozji zewnętrznej. Można nakładać warstwy o grubości do 0,25 mikrometra.

Ruten jest metalem mało znanym. Odkryty w 1843 przez Clauss’a (w trakcie prac nad rafinacją platyny) i nazwany przez niego na cześć Rosji, długo nie mógł znaleźć praktycznego zastosowania. W osadach porafinacyjnych znaleziono w minimalnej ilości nieznany metal, który udało się dopiero rozpuścić w gorącej wodzie królewskiej. Okazał się nim omawiany ruten. Jak rzadki to pierwiastek, może świadczyć o tym fakt, że jedynym znanym minerałem zawierającym ruten jest występujący sporadycznie lauryt (RuS2).

Ruten jest metalem twardym i kruchym, kolorem i połyskiem przypomina platynę. Ze wszystkich znanych platynowców występuje on najrzadziej. Ze względu na swoją gęstość 12,063 g/cm3 zaliczany jest wraz z rodem i palladem do tzw. lekkich platynowców. Charakteryzuje się niższą od platyny temperaturą topnienia, wynoszącą 2450oC.

Może wydać się zaskakujące, że ruten, metal tak podobny do rodu i platyny, nie zyskał do chwili obecnej szerokiego zastosowania w przemyśle i do celów dekoracyjnych. Przyczyny tego leżą częściowo w niedoborze metalu, a od strony metalurgicznej również w trudnościach związanych z produkcją taśm lub drutów z niego wykonywanych.

Jedna cecha rutenu jest bardzo intrygująca. Metal ten jest najtwardszy ze wszystkich znanych platynowców. Dodawany do stopów platyny, palladu lub irydu, już w niezmiernie małych ilościach< wielokrotnie podwyższa twardość stopu. Niestety, firmy oferujące najnowszej generacji stopy platynowców, ze względu na tajemnicę handlową, nawet nie podają w ich charakterystyce tego, że dodano ruten. Spreparowanie takich stopów w warunkach nawet nowoczesnych firm jubilerskich jest praktycznie niemożliwe i stąd musimy pogodzić się z dyktatem firm specjalizujących się w ich produkcji. Do nielicznych należą przypadki, gdy starano się podkreślić, że wyrób zawiera dodatek rutenu. Tak było przy reklamowaniu stalówek do luksusowych piór, gdzie zwracano uwagę na niezwykłą ich twardość, otrzymywaną w wyniku dodania do irydu nieznacznych ilości rutenu. Również zastosowanie do celów dekoracyjnych jest mało rozpropagowane. Spośród sześciu metali z grupy platynowców: rutenu (Ru), rodu (Rh), palladu (Pd), osmu (Os), irydu (Ir), platyny (Pt), do celów dekoracyjnych najlepiej się nadają tylko cztery spośród nich : ruten, rod, pallad i platyna. Metale te są, obok przeznaczenia metalurgicznego, stosowane jako pokrycia innych metali szlachetnych, najczęściej jako powłoki galwanicznie.

Rutenowanie jest technologią niezmiernie trudną do prowadzenia w zakładach galwanicznych. Nie wystarczy jedynie zakupienie elektrolitów zawierających stosowne preparaty rutenu, ale także potrzebne jest specjalistyczne oprzyrządowanie i duże doświadczenie eksploatacyjne.

W firmie Galvano Aurum od wielu lat stosujemy procesy rutenowania. Pokrywamy tą szlachetną powłoką luksusową armaturę łazienkową, obudowy telefonów komórkowych czy autorską biżuterię.